Een opvallend fenomeen van deze tijd is de opmars en het succes van narcistische leiders. Tevreden burgers stemmen niet op populistische partijen. In de samenleving moet dus veel frustratie zitten.

Splijters

Frustraties moet je afreageren en wie kunnen die frustraties goed gebruiken? Dat zijn de narcistische leiders. Narcistische leiders laten zichzelf ook drijven door frustratie en woede. Hun narcistische ik is ooit gekrenkt en ze hebben daardoor een sterke geldingsdrang. Ze voelen precies aan hoe je mensen kunt manipuleren en gebruiken. Ze zijn geboren splijters en kunnen een ravage aanrichten in de samenleving. Ze verkondigen theatraal verheven doelen, maar in feite is er maar één motief en dat is aandacht. Daar wentelen ze zich in. Diep van binnen voelen ze zich klein en kwetsbaar, dat ze verdringen door superioriteitsgevoelens; overdekking door het tegendeel (zie Freud). Ze geloven heilig in hun eigen grootsheid en ze zien zichzelf als de uitverkoren leiders.

Narcistische leiders hebben altijd fanatieke volgelingen, onder wie veel narcistische gelukszoekers. Die adoreren hun leider als een messias. Aan de andere kant zijn er veel mensen, vaak slachtoffers, die hen diep haten. Een gevaarlijke mix. Narcistische leiders kunnen slecht tegen kritiek. Ze laten hun vrienden en volgelingen gemakkelijk vallen en verzamelen vooral slippendragers om zich heen. Narcistische leiders zoeken ook nooit de schuld bij zichzelf, maar altijd bij anderen. Ze zien ook overal vijanden. Ze wijzen groepen in de samenleving aan als zondebok en als veroorzakers van alle ellende. Dit is natuurlijk koren op de molen voor iedereen die gefrustreerd is.

Wraakstemmen

In feite heeft Baudet gelijk door te stellen dat de gevestigde partijen hem hebben gecreëerd. Deze partijen losten de werkelijke onvrede (uitzichtloosheid) niet op. Erger nog: ze negeerden deze. Volgens het CPB heeft 30% van de bevolking het moeilijk en nog eens 40% is onzeker over de toekomst. Deze mensen hebben geen werk of slecht betaalde flexbaantjes. Ook hebben zij de meeste last van de migratie. De PVV trok veel wraakstemmen uit de linkse hoek. Als je je in de steek gelaten voelt door je eigen partij (SP of PvdA), dan stem je op díe partijen, waar je ‘eigen partij’ de meeste hekel aan heeft.  Mensen zijn nu eenmaal geen rationele wezens. Als dat zo was zou niemand meedoen aan de staatsloterij.

Ook Rutte is geen verbinder. Hij gedraagt zich als een biernippende corpsbal met een lang-leve-de-lolmentaliteit. Je zal maar afhankelijk zijn van de voedselbank en geen uitzicht hebben op verbetering en dan de premier horen roepen dat we in een fantastisch land leven. Om laaiend van te worden. Je hoort hem ook nooit over de voedselbanken of de armoede in Nederland. Deze mensen haken af of stemmen uit wraak. De grootse partij was ook deze keer weer de partij van de niet-stemmers.

Leuke boekjes

Vooral in rechtse kringen heerst de opvatting dat succes je eigen verdienste is. Heb je geen succes, dan zul je het er wel naar gemaakt hebben. De beste voorspeller van maatschappelijk succes is nog steeds intelligentie. Ten eerste moet je al het geluk hebben om met een goed stel hersens geboren te worden. Daarnaast ook nog het geluk van een stimulerende omgeving en het je op het juiste moment op de juiste plaats bevinden. Als je succes hebt, is er dus geen reden om je op de borst te slaan. Dankbaarheid ligt meer voor de hand. Het bashen en opjagen van mensen die het moeilijk hebben, moet dus stoppen. Deze mensen moeten geholpen worden door bijvoorbeeld het werk beter te verdelen en meer sociale zekerheid voor flexwerkers en ZZP’ers te creëren. Zodoende neemt men de narcisten de wind uit de zeilen. De samenleving is er mee gediend. Baudet raad ik aan om weer leuke boekjes te gaan schrijven.

André Doorlag, psycholoog