http://www.trouw.nl/tr/nl/4504/Economie/article/detail/4213893/2015/12/24/Hoog-tijd-voor-een-kortere-werkweek.dhtml

De aanpak van het werkloosheidsprobleem is niet meer van deze tijd. De huidige aanpak gaat blijkbaar uit van de gedachte dat er volledige werkgelegenheid is en dat het de werkloze zelf te wijten is dat hij/zij geen werk heeft: ze willen niet, of zijn onvoldoende geëquipeerd . In dat kader heeft de overheid allerlei (pest)programma’s en maatregelen bedacht om werklozen te prikkelen weer aan het werk te gaan. Omdat deze aanpak veel geld kost en niet werkt komen de gemeenten nu in verzet. Dat is niet zo vreemd, want de banen zijn er niet en het leidt alleen maar tot frustraties. Het is duidelijk dat er de laatste tijd geen sprake meer is van volledige werkgelegenheid en dat kan bijna geheel op het conto van het het gebruik van nieuwe technologieën worden geschreven. In de jaren dertig van de vorige eeuw voorspelde Keynes dat in 21ste eeuw iedereen nog maar 15 uur in de week zou werken. Nu zijn we zover en wat zien we? Zo ongeveer de ene helft werkt zich een burn-out, en de andere helft – de werkloosheid is veel hoger dan de officiële cijfers aangeven – kijkt werkeloos toe. Wij psychologen verdienen daar veel geld aan, dus mij hoort u niet klagen, maar het is wel vreemd hoe we nu met het werkloosheidsprobleem omgaan.

Een negatief gevolg van de huidige aanpak is dat de samenleving steeds meer gespleten raakt en de frustraties toenemen. De werkenden vinden dat de werklozen voor hun geld maar een tegenprestatie moeten leveren. Anderzijds kunnen de werklozen de werkenden weer verwijten dat zij al het werk hebben ingepikt, want werk is schaarste geworden. Gek genoeg hoor je dat laatste verwijt nauwelijks. Werklozen leggen veelal de schuld ook bij zichzelf, of kruipen in een slachtofferrol in plaats van in verzet te komen. Wat ook vaak wordt gedacht is dat het hebben van een baan je eigen verdienste is, een interne “locus of control”, en dat er met die werklozen dus wel iets mis moet zijn. Feit is dat er onder de werklozen ook veel goed opgeleide en ervaren mensen zijn. Het vinden van werk is meer een kwestie van geluk, juiste moment op de juiste plaats, dan nog je eigen verdienste. Het is een soort loterij met veel nieten. In dat verband spreken we ook over verloren generaties.

Wil je het werkloosheidsprobleem werkelijk oplossen dat zullen we volop moeten inzetten op arbeidsduurverkorting, want economische groei zal door investeringen in nieuwe technologieën alleen maar tot meer uitstoot van werk leiden. In de jaren tachtig is dit middel door de overheid en vakbonden -waar zijn ze nu?!- ook ingezet, wat toen veel banen heeft opgeleverd. Voltijdsbanen moeten worden opgesplitst in deeltijdbanen. Uit de vele taak- en functie-analyses, die ik heb uitgevoerd, blijkt dat dat vaak heel goed mogelijk is. Een 24-urige werkweek zou de norm moeten worden. De overheid kan dit fiscaal stimuleren. Nu is het nog zo dat het voor een werkgever goedkoper is om één werknemer voor 40 uur in dienst te hebben dan twee voor 20 uur. Dit moet uiteindelijk andersom. Het is duidelijk dat dit, vanwege de financiële consequenties voor de voltijdwerkers, geleidelijk moet worden uitgevoerd. Veel medelijden hoef je echter ook niet met ze te hebben, want de financiële consequenties voor werklozen zijn ook groot. Uitzonderingen kun je maken voor specialistische banen waar schaarste heerst aan arbeidskrachten. Een overheid, die inzet op arbeidsduurverkorting, zorgt uiteindelijk voor een win-winsituatie. Minder burn-outs, voor de meesten weer werk en dus lagere sociale lasten, opheffing van de tweedeling, en er blijft meer tijd over voor andere activiteiten zoals het helpen van een hulpbehoevende buurman; de participatie maatschappij. In plaats van dat we allemaal slachtoffer zijn van de nieuwe technologische ontwikkelingen kunnen we er meer van gaan profiteren. Daar wordt uiteindelijk iedereen beter van. Nu de politiek nog.