De samenleving is aan het verharden en de rechtspraak gaat daar kennelijk in mee. Tegenwoordig wordt veel vaker levenslang gevonnist dan enkele decennia geleden. Toegegeven de misdaden, die zijn begaan zijn weerzinwekkend. Alleen, uit alles blijkt dat zwaarder straffen niet helpt, noch voor de daders, noch voor de slachtoffers en nabestaanden. De minste misdaad zie je in landen (bv. Scandinavië) met een humaan strafsysteem. In de VS, waar nog veel zwaarder wordt gestraft, is veel meer misdaad. Uit veel onderzoek bij o.a. de overlevenden van de Holocaust blijkt dat de enige manier om zelf als slachtoffer, of nabestaande geen levenslang te krijgen en nog goed te functioneren is de daders te vergeven, maar niet te vergeten, hoe moeilijk dat ook is.
Als je kijkt naar de profielen van de daders van die ernstige misdaden dan zijn het jonge mannen en adolescenten met ernstige identiteitsproblemen. Juist deze jongeren zijn zeer gevoelig voor indoctrinatie en manipulatie. Ze zijn gemakkelijker bereid om voor een hoger doel te sterven. Dit is ook een reden dat het leger juist jongeren in dienst neemt. Veel moslimextremisten hadden, voor ze zich bekeerden tot de islam, een verleden in de criminaliteit. Voor jongeren, met identiteitsproblemen en weinig toekomstperspectief, en die door de samenleving met de nek worden aangekeken vormt de criminaliteit, of het extremisme , een wenkend perspectief; je wordt dan wel gehoord en gezien. Deze criminaliteit is levensfase gebonden en de kans op recidive, na een forse straf, is nagenoeg nul is. Levenslang zal deze jongeren, waarvan sommigen ook nog zwakbegaafd zijn!, alleen maar verharden, want ze hebben toch niets te verliezen.
We denken nogal dichotoom. Aan de ene kant heb je de “goeden”: de meeste mensen deugen, en aan de andere kant de “slechteriken”. In werkelijkheid huist in bijna iedereen ook een klein monster. En er is maar weinig nodig om dat wakker te maken: zie de oorlogssituaties. Eerzame burgers, die de meest verschrikkelijke misdaden begaan, of piloten, die onschuldige burgers bombarderen. Ook zijn we niet gespeend van enig sadisme. Het lijden van anderen vinden we kennelijk leuk. Openbare executies zijn ware publiekstrekkers en we hebben het fenomeen ramptoerisme. Humor is vaak ook leedvermaak. Cabaretiers en clowns maken er veel gebruik van. Dat niemand zonder zonde is zou een overweging bij de rechters moeten zijn om weer meer rekening te houden met deze verzachtende omstandigheden. Te veel de “geschokte” samenleving laten meewegen leidt alleen maar tot wraakstraffen, want het volk wil de brandstapel. Op zich heel begrijpelijk, zou ik ook willen als mij dat overkwam. Uiteindelijk leidt dat tot een verlies-verliessituatie waar niemand beter van wordt. Levenslang, een vorm van psychische marteling, is ook in strijd met de mensenrechten. De rechters gaan ook uit van de rationaliteit van de mens. Dat hij over al zijn handelen nadenkt en keuzes maakt. Toch is de mens vooral een emotioneel wezen. Het gedrag is vaak onbewust en wordt gedreven door driften, krachten en impulsen, die moeilijk, of onmogelijk zijn te beheersen. Het is goed dat er een onafhankelijk instantie is, die rechtspreekt en dat je dat niet aan het volk overlaat. Rechtvaardigheid en humaniteit moet echter weer leidend worden i.p.v. wraak en vergelding. Nu begint ons strafsysteem steeds meer op het Amerikaanse te lijken en dat moeten we als beschaafd land niet willen.
